Horloge termen

[onzenuub 307]

Horloge termenTermen, horloge ABC

Indien u zich meer gaat interesseren in horloges zult u velen termen horen waarvan u wellicht niet weet wat de betekenis is. Om u te helpen hebben wij een ABC van horloge termen samengesteld.

 

Afwerking

Er zijn verschillende wijzen waarop het metaal van een horloge afgewerkt kan zijn:

Gepolijst: Het metaal is heel fijn bewerkt een heeft een hoog glansgehalte.

Geborsteld:of mat of zijdeglans, het metaal is niet glanzend en bewerkt zodat het mat is.

Verguld : er is een zeer dun laagje goud (meestal 5 micron) op het staal aangebracht waardoor het een gouden uiterlijk heeft.

 

Analoog

Een analoog horloge is een “traditioneel†horloge met wijzers op een wijzerplaat. In de jaren 70 en 80 was de grote tegenhanger het digitale horloge met tijdsaanduiding in (verlichte) digitale cijfers.

 

Anti magnetisch

Hiermee wordt aangegeven dat magnetische velden geen invloed hebben op het functioneren van het horloge.

 

Arabische cijfers

De cijfers weergegeven in 0,1,2,3,4, t/m 9 de tegenhanger is romeinse cijfers I, ll, lll lV etc.

 

Automatisch horloge

Een mechanisch horloge met de toevoeging van een “rotorâ€. De rotor is verbonden de achterkant van het de veer en windt het horloge op door de bewegingen van het dragen. Wanneer het horloge in beweging is (bij normaal dragen van het horloge) draait de rotor rond in de en windt het horloge automatisch op. Het is niet meer noodzakelijk het horloge handmatig op te draaien. Een automatisch horloge vergt af en toe ook handmatig opwinden. Als een horloge langere tijd (normaal tussen de 35 en 45 uur) niet bewogen heeft zal het stil gaan staan. Het is verstandig hem dan 30-40 slagen op te winden. Dit zorgt ervoor dat het horloge direct volledig is opgewonden. Bij regelmatig dragen en niet langer stil liggen dan de “gangreserve â€van uw horloge zal hij blijven lopen .

 

Baguette

Baguette is de benaming voor een horloge met een langwerpige, rechthoekige langwerpige, rechthoekige kast. Dit horloge is minstens drie keer zo lang als breed.

 

Balans

De balans (meestal rond) is het regelorgaan van het mechanische horloge dat deze het karakteristieke tik tak geluid geeft. De balans zorgt ervoor dat de tijd in gelijke stukken wordt verdeeld. De balans maakt een heen en weer gaande beweging en gaat meestal ieder 2.5 seconden heen en weer. Iedere 1/5 seconde staat het uurwerk heel kort stil. Een mechanisch horloge “tiktâ€daardoor 5 keer per seconde. Er zijn echter uurwerken die tien keer per seconden tikken.

 

Bezel

De bezel is het metalen frame waarin het horlogeglas zit geklemd. Bij sommige horloge zijn deze voorzien van tekens of versieringen. Zie ook lunette.

 

Bi Metaal

Twee verschillende metalen die samengesmolten zijn of aan elkaar zijn vastgeklonken.

 

Centrale secondewijzer

Een secondewijzer die bevestigd is aan dezelfde as als de uur-en minuutwijzers in het midden van het uurwerk.

 

Chronograaf

Een chronograaf is een horloge met een extra “Stop-Watch†functie De chronograaf is makkelijk bij de tijdregistratie van activiteiten. De registratie vindt plaats in (delen van) seconden, minuten en uren. De meting kan op ieder moment gestart worden.

Er zijn verschillende typen chronografen:

“Normale chronograaf†Deze werkt met twee knoppen: de bovenste is voor het starten en stoppen. De onderste om de stopwatch weer in de nulstand te zetten

“Single button Chronograaf†Deze chronograaf heeft maar een knop. Deze knop is dan voor start, stop en reset. Het nadeel is dat men deze niet weer kan laten starten op de laaste stopplaats.

“Flyback Chronograaf†Werkt als een gewone chronograaf met de functie dat de chronograaf direct herstart kan worden zonder de noodzaak eerst te moeten stoppen.

“Split second chronograph†ook wel Rattrapante of dubbele chronograaf genoemd. Met een spilt second chronograaf kan er een tweede meeting gestart worden. De centrale secondewijzer is onafhankelijk van de stopwatchwijzer Er zijn twee secondewijzers aanwezig. Horloges met deze functie zijn te herkennen aan een drukknop bij de 10 uur indicatie. Indien deze wordt ingedrukt stopt de onderste secondewijzer en loopt de bovenste nog door.

 

COSC gecertificeerd chronometer

Een horloge dat voorzien is van een COSC certificering wordt “Chronometer†genoemd. Een chronometer horloge is in een gecertificeerd instituut gedurende 7 dagen getest. In verschillende posities en bij verschillende temperaturen mag er maar een beperkte tijdsafwijking zijn. Bij een mechanisch (handmatig of automatisch opgewonden) mag dit -4 tot +6 seconden op een dag zijn. Bij een quartz horloge is dit -0.2 of + 0.2 seconde per dag zijn. Indien het horloge deze test haalt krijgt het een COSC certificaat.

 

Complicaties, complication

Complicaties is de term die gebruikt om extra functionaliteit van een horloge mee te duiden. Maandstand, tweede tijdzone , eeuwigdurende kalender of datum aanduiding zijn complicaties . Door iedere extra functionaliteit voor het uurwerk gecompliceerder.

 

Digitaal

Horloges die de tijd met cijfers aangeven in plaats van met wijzers.

 

Display

Deze term wordt gebruikt om aan te geven hoe een horloge de tijd aangeeft. Een digitaal display geeft de tijd aan met cijfers in een venster. Een analoog display geeft de tijd weer met wijzers die bewegen over de wijzerplaat.

 

Echappement

De onderdelen van het uurwerk die de draaibewegingen van het uurwerk omzetten naar een zeer nauwkeurige slingerbeweging.

 

Doublé

Met double geeft men aan dat er een dun laagje goud op een metalen kast zit.

 

Eeuwig durende kalender (perpetuel) kalender

Uurwerken met een eeuwigdurende kalender corrigeren automatisch de korte en lange maanden bij de datumaanduiding. Deze zullen echter aangepast moeten worden na 20 februari 2100 omdat er dan een schrikkeljaar wordt overgeslagen. Horloge met een 4 jaarskalender moeten eens in de 4 jaar met het schrikkeljaar worden gecorrigeerd.

 

Functies, functionaliteit

Deze term wordt gebruikt om de taken te beschrijven die het uurwerk uitvoert naast de tijdsaanduiding. Zo is bijvoorbeeld de functie datum, de taak “datum weergevenâ€die het uurwerk uitvoert.

 

Gangreserve

De tijd die een mechanisch horloge nog zal lopen vanaf het moment dat het maximaal opgewonden is. Het meest gebruikelijk is 42-48 uur. Sommige horloge hebben als functie een power reserve indicator of gangreserve indicator. Via deze indicator is te zien hoeveel tijd een horloge nog zal lopen zonder het op te winden.

 

Gesigneerd uurwerk

De signatuur van degene die het uurwerk gemaakt heeft. Dit kan een andere signatuur zijn dan die op de wijzerplaat.

 

Glas

Het glas is de doorzichtige bovenkant van een horloge. Bij sommige modellen is een deel van de onderkant (glasbodem) ook van glas.

Er zijn vier soorten glas:

Kunststof/ plastic , dit is het meest goedkope glassoort. Het is erg krasgevoelig maar wel licht en veilig. Het kan in iedere vorm gemaakt worden en is goedkoop.

Mineraalglas, het standaard horlogeglas dat het meest gebruikt wordt. Het is behoorlijk krasgevoelig

Kristalglas, dit glas is harder dan mineraalglas en krast daardoor minder

Saffierglas, dit glas is extreem krasbestendig en helder. Het is alleen te krassen door diamand. Ook na vele jaren gebruik zal er (vrijwel) geen enkel gebruiksspoor te zien zijn.

 

Indien het glas bol geslepen is spreekt men van camberd (gebogen) glas. Hiermee heb je vanuit elke hoek het beste zicht op de wijzerplaat. Het glas kan aan de binnen en of buitenkant ontspiegeld gemaakt zijn. Dit is te herkennen aan een blauwe waas die men soms over het glas ziet

 

Grand Sonnerie

Er zijn twee complicaties met de naam sonnerie, de grand sonnerie en de petit sonnerie . Grand Sonnerie horloges beschikken over twee “gongenâ€. Er is een gong voor de kwartieren en er is een gong met voor de uren elke gong heeft een eigen geluid, de een klinkt hoger dan de andere. De eerste gong laat het aantal kwartieren horen, de tweede gong het aantal uren. Om half 5 zal de eerste gong twee keer slaan, gevolgd door de tweede gong die met een ander geluid vier keer slaat. Op verzoek kan op ieder willekeurig moment de gong ook afgespeeld worden.

 

Hommage horloges

Hommagehorloges zijn legale originele horloges die erg lijken op een ander (duur) merkhorloge. De consument zal om het prijsverschil voor zo’n horloge kunnen kiezen. De fabrikant probeert mee te liften op het succes van het dure origineel.

 

Horlogewinder

De horlogewinder is een apparaat waarmee het automatische mechanische horloge opgewonden kan worden zonder dat het gedragen wordt. Een motortje zorgt ervoor dat het uurwerk (de rotor) in beweging blijft en het horloge niet stil gaat staan. Dit is beter tegen slijtage (uitdroging van de olie) en voor horloges met veel complicaties voorkomt het bijstellen van dag, datum, tijd, maanstand etc.

 

Hunterhorloge

Een zakhorloge waarbij het glas bedekt wordt door een klep met een opening in het midden.

 

Imitatie horloges, namaak horloges

Imitatie horloges zijn horloges die een copy zijn van dure originele horloges. Veelal worden ze in het verre oosten gemaakt. In grote aantallen worden ze aangeboden in toeristische vakantieoorden in Turkije, Griekenland en Spanje. In Thailand, China, Singapore is het moeilijk een origineel horloge te vinden. Ook in Chinatown in New York en op markten in Parijs zijn er velen te vinden. Het zijn veelal kwalitatief slechte horloges die er in eerste instantie aardig uitzien. Veelal zijn de uurwerken en banden naar een paar dagen of weken al meteen stuk. Vaak begint de handelaar voor rond de € 150,- voor een Rolex of een Breitling. Na wat afdingen neem je ze mee voor € 35,-. Voor maximaal drie horloges die je van je vakantiebestemming meeneemt zal je niet opgepakt worden op Schiphol, als je er meer hebt wordt het gezien als handel in namaakartikelen en kan je wel opgepakt worden. Tevens word je veel harder aangepakt als je deze artikelen via een buitenlandse website besteld. Ook op marktplaats worden er velen aangeboden. De dure merken doen er alles aan deze handel aan te pakken. Op de site van de douane is te zien hoeveel namaakartikelen er van een bepaalde categorie ingevoerd mogen worden.

Veelal wordt de term replica gebruikt voor namaakhorloges, dit is echter niet correct. Horlogefabrikanten maken steeds vaker een nieuwe uitgave van een oud model en brengen deze zelf onder de naam replica op de markt. Dit is echter een term die verwarring veroorzaakt.

 

Jewels, stenen

Met jewels wordt de legering, behuizing aangeven waar de assen van het raderwerk en ankerstenen in draaien. Heel vroeger waren dit robijnen en echte saffieren. Tegenwoordig zijn het veelal synthetische saffieren. Door hun hardheid verminderden zij de wrijving en slijtage.

 

Kaliber

Het kaliber geeft het type uurwerk aan dat in het horloge zit. Een aantal merken heeft eigen kalibers. Veel merken maken ook gebruik van een standaard kaliber, of gebruiken een standaard kaliber als basis om er zelf complicaties bij te bouwen.

 

Kast

De kast is de totale huisvesting van het horloge met uitzondering van de band en sluiting. De kast is ter bescherming van het uurwerk, de wijzerplaat en het glas. De kast kan gemaakt zijn van verschillende materialen. De meest gangbare zijn: staal, goud,( rose, geel of wit), zilver, aluminium, composiet, platinum of titanium.

 

Kinetic

Eind jaren 80 introduceerde Seike horloges met het Kinetic principe. Dit is een horloge met een quartz uurwerk. De energie wordt echter verkregen volgens het principe van een automatisch mechanisch uurwerk, door het bewegen van de arm en pols.

 

Kroon

De kroon is de knop (meestal ter hoogte van de 3 indicator) waarmee de tijd en eventueel de datum mee ingesteld kan worden. Bij een automatisch of handmatig mechanisch horloge kan het met de kroon ook opgedraaid worden.

Schroefkroon: De kroon dient bij een schroefkroon eerst “losgeschroefdâ€te worden. Vervolgens kan het uitgetrokken worden en kan de kroon gebruikt worden. Dit mechanisme is ter bescherming van de kroon, tegen eventueel ongewenst verzetten en vuil en water.

 

Kwarts, Quartz

Kwarts is een synthetisch kristal dat door een batterij in beweging wordt gezet. Via pulsen wordt het uurwerk in gang gezet. Horloges die gebruik maken van deze techniek lopen uiterst nauwkeurig. De batterijen houden het tussen 1 en 9 jaar uit. Er zijn quartz horloges met een digitaal (LCD) display of een analoog display.

 

LCD

Afkorting voor Liquid Crystal Display. Dat wil zeggen dat de tijd digitaal wordt weergegeven door middel van vloeibare kristallen.

 

Luminous, lichtgevende wijzers

Op horloges met wijzers is veelal een stof opgenomen die licht geeft in het donker. Tot een aantal jaren geelden was dat voornamelijk een radioactieve verf. De radioactieve stoffen zijn een energiebron. Het radioactief verval geeft straling af en met deze straling wordt licht gecreëerd. Met dit materiaal is er geen andere lichtbron nodig. Fluorescerende en fosforescerende producten hebben wel andere lichtbronnen nodig om licht af te geven. Deze producten zijn niet radioactief. De lichtgevendheid van de wijzers en elementen op de wijzerplaat hangt erg af van de hoeveelheid en kwaliteit van de gebruikte stoffen.

 

Lunette/ Bezel

Een “lunette†is de rand van de bovenkant van een horloge rond het horlogeglas. Vaak is het een draairing. Een lunette is soms versierd of voorzien van tijdsintervallen. De “lunette†kan worden gedraaid “Bi-directionele†lunettes kunnen dit zowel met de klok mee als er tegenin. De lunette wordt gebruikt om verschillende zaken (begin van een meting, tijd in een andere zone, rekenliniaal) mee te markeren. Vaak wordt het bij duikhorloges gebruikt aan het begin van een duik om te zien hoe lang men onder water is. Bij duikhorloges draait deze maar in één richting (tegen de klok in) Bij per ongeluk veranderen heb je daardoor alleen maar een mogelijkheid tot een kortere resterende duiktijd.

 

Maanstand

Een horloge met deze functie geeft de verschillende fases van de maan aan. Veelal in een aparte subdial. De loop van de maan is 29.5 dag.

 

Manufacturer

Dit is de producent van een horloge. Bij de duurdere (Zwitserse) merken zie je veelal dat de fabrikant alles zelf maakt. Bij merken die gebruik maken van aangeleverde onderdelen van andere leveranciers spreekt men van een assembler.

 

Mechanisch horloge

Een mechanisch horloge loopt door middel van een opwindmechanisme. Door het handmatig op te draaien of, bij een automatisch horloge, beweging van het uurwerk, zal het horloge bij maximaal opwinden tussen de 30 en 48 uur lopen. Teegnwoordig zijn er echter ook al uitvoeringen die het 9 dagen uithouden. De kwaliteit van een mechanisch horloge hangt erg af van de gebruikte materialen en afwerking. Er zijn goedkope uurwerken in omloop die het maar korte tijd uithouden of snel niet zuiver lopen.

 

Movement

Alle onderdelen die bij elkaar het uurwerk van een horloge vormen vormen het movement. Een eenvoudige mechanisch horloge heeft iets meer dan 100 onderdelen, bij zeer complexe horloges loopt dit tegen de 1000 onderdelen aan.

 

Namaak horloges

Zie immitatie horloges

 

Perpetual

Perpetual is een andere term voor een automatisch horloge.

 

Perpetual kalender

Zie eeuwig durende kalender

 

Petite sonnerie

Er zijn twee vormen van sonnerie (horloges met een gong) , de petite sonnerie en de grand sonnerie. Bij de Petit sonnerie slaat het horloge ieder kwartier één gong en het aantal uren op het hele uur. Deze complicatie heeft geen repetitiemechanisme waarmee de drager op ieder moment de gong kan laten slaan.

 

Pointer (datum)

Hieronder wordt een wijzer verstaan (vaak met aan het uiteinde een half maantje) dat de datum of de waarde van een andere complicatie aangeeft op een horloge.

 

PVD coating

Een PVD coating is een proces waarbij er in een vacuüm toestand heel veel zeer kleine deeltjes van een andere stof op een bestaand materiaal worden gebombardeerd. Hierdoor ontstaat er een dunne maar zeer harde laag op het bestaande materiaal. Voorheen werd dit veelal voor goud toegepast. Het voordeel is dat het materiaal nu ook beschermt tegen allergieën.

 

Replica

Zie uitleg bij imitatiehorloges.

 

Repetitie

Horloges met repetitie kunnen de tijdsindicatie weergeven met geluid.

 

Romeinse cijfers

Tegenhanger van de Arabische (1,2 etc) cijfers, namelijk, l,ll, lll, lV, V, Vll, Vlll, lX en X etc

 

Rotor

Een “gewicht†dat door de beweging van de pols zorgt voor het opwinden van het mechanische horloge.

 

Shock-resistant/Shock proof, schokbestendig

Indien een horloge zo is gemaakt dat het een val van één meter hoogte op een hard oppervlak kan weerstaan zonder dat het stopt met lopen of meer dan een minuut achter gaat lopen dan mag het de term shockproof dragen.

 

Skeleton, skelethorloge

Dit is een horloge zonder wijzerplaat en een transparante kast waardoor er zoveel mogelijk van het mechanische uurwerk is te zien.

 

Slipveer

Dit veertje slipt als het horloge te ver opgedraaid zou worden. Dit voorkomt dat het uurwerk kapot wordt gedraaid.

 

Sluiting

Sluiting: De sluiting (gesp)is het mechanisme dat de horlogebandje om je pols vastmaakt.

Gesp: de traditionele sluiting net als een broekriem

Klapslot: bij deze sluiting haak je de twee losse banddelen aan elkaar en klap je een slotje dicht. Dit type kom je vaak tegen bij metalen banden.

Vouwsluiting: Is een gesp die vastzit aan beide zijden van de band. De sluiting is uitvouwbaar, zodat het horloge als een armband om de pols gedaan kan worden en op de pols gesloten wordt. Als het eenmalig is ingesteld zit het op de juiste lengte. Omdat het niet iedere keer aangetrokken hoeft te worden gaat de band langer mee. Tevens biedt het meer veiligheid bij het om en afdoen van de band. Er zijn ook losse vouwsluitingen verkrijgbaar die om een traditioneel band met gesp bevestigd kunnen worden.

Vlinderslot: dit is een andere benaming voor een vouwsluiting de uiteinden van een band zitten hierbij altijd wel aan elkaar.

 

Stenen, jewels

 

Met stenen wordt de legering, behuizing aangeven waar de assen van het raderwerk en ankerstenen in draaien. Heel vroeger waren dit robijnen en echte saffieren. Tegenwoordig veelal synthetische saffieren. Door hun hardheid verminderden deze “lagers†de wrijving en slijtage.

 

Sonnerie

Sonnerie staat bij horloges voor geluid maken. Er zijn twee vormen van sonnerie: een “grande sonnerieâ€, hierbij laat het horloge ieder kwartier geluid horen, het eerste geluid is een gong met het aantal uren, gevolgd door het geluid van een tweede gong met het aantal kwartieren verstreken na het aantal uren. Op verzoek kan hierna nogmaals het aantal uren worden opgeroepen door op een knop te drukken. De “petite sonnerieâ€laat alleen ieder kwartier en ieder uur van zich horen en heeft geen repetitiefunctie.

 

Swiss made

Volgens een Zwitserse wet uit 1971 mag de aanduiding ‘Swiss made’ alleen worden gebruikt als:

1. 50 Procent van de onderdelen – gerekend in waarde, uitgezonderd assemblage kosten – in Zwitserland is vervaardigd.

2. Het horloge in Zwitserland is geassembleerd.

3. Het horloge is afgewerkt en afgesteld in Zwitserland.

4. Het horloge valt onder de wettelijke verplichting van technische inspectie in Zwitserland.

 

Tachometer / Tachymeter

De tachometer is een van de mogelijkheden die gebruikt wordt door chronograaf horloges. Door een schaal die opgenomen is op de lunette of de buitenste rand van de wijzerplaat kan je over een vooraf bepaalde afstand de snelheid meten. Bij het startpunt wordt de chronograaf geactiveerd, bij het eindpunt wordt deze gestopt. Op de schaal van de tachometer is de snelheid af te lezen die gerealiseerd is op de afgelegde afstand.

 

Tourbillon

De tourbillon is een technisch hoogstandje binnen exclusieve mechanische horloges. Het tourbillon mechanische zorgt ervoor dat het horloge in iedere positie dezelfde wrijving heeft waardoor de zwaartekracht geen invloed heeft op de afwijking van de tijd. Veelal is dit mechanisme opgewerkt te zien. Het is oorspronkelijk ontwikkeld voor zakhorloges omdat deze altijd in dezelfde positie (verticaal) werd gedragen. Hierdoor kon er er steeds op hetzelfde punt meer zwaartekracht op onderdelen komen waardoor deze meer slijtage vertoonden en onregelmatig gingen lopen. De productie van een tourbillon is uiterst complex. Hierdoor zijn horloges met deze functie erg duur. Bij de huidige polshorloges is het eigenlijk een overbodige functionaliteit omdat deze in steeds wisselende standen wordt gedragen. Het tourbillon is in 1795 uitgevonden door Braham Louiss Breguet.

 

Vintage

Vintage staat in de horlogewereld voor exclusieve oldtimers van merken als Rolex, Patek Philippe, Vacheron Constantin, Breguet, Cartier, IWC en Jaeger LeCoultre. De horloges zijn heel populair, op internet wordt er druk in gehandeld. Steiner Antieke Juwelen in Maastricht, specialist in het inkopen, verkopen, taxeren en restaureren van juwelen, heeft een uitgebreide horloge collectie die voor een groot deel bestaat uit vintage horloges, inclusief zakhorloges.

 

Waterproof, water resistant, waterdicht

Een horloge met de aanduiding water resistant is alleen bestand tegen water bij dagelijks gebruik, zoals handen wassen of in de regen. Deze horloges kunnen niet langere tijd onder water. Waterproof horloges kunnen wel langere tijd onder water zonder dat het water doordringt binnen het uurwerk. Veelal wordt de mate van waterdichtheid aangegeven op het horloge.

1 Bar is dat het horloge tot 10 meter waterdruk waterdicht is.

3 bar is 30 meter waterdruk en is een indicatie voor water resistant horloges. Deze kunnen tegen handen wassen en de regen.

5 bar is 50 meter waterdruk en betekend dat het waterdicht is zonder waterdruk. Dus bijvoorbeeld onder de douche.

10 bar is honderd meter waterdruk, met dit horloge kan je zwemmen snorkelen zonder te diep te gaan.

20 bar is tweehonderd meter waterdruk, met deze horloges kan je tot 30 meter diep onder water.

Let wel op. Deze indicatie geldt maar tot twee jaar na aankoop van het horloge. Daarna kunnen de afdichtingen poreus worden en gaan lekken.

 

Wereldtijdhorloge

Met dit horloge kan men makkelijk een tweede tijd aflezen in een ander tijdzone.

 

Wijzerplaat

Dit is het “gezicht†van het horloge dat de tijd aangeeft. De plaat waarop de wijzers en de indicatoren gemonteerd zijn.

 

Zelfcorrectie

Dit is een klein knopje waardoor er een complicatie aangepast kan worden zonder de wijzers door te hoeven draaien (veelal voor de datum, dag, maand en maanstand) Bij elke keer drukken gaat het uurwerk één indicatie verder.